MİLLİ İDEOLOGİYANIN ACIĞINA
90-cı illərin axırında ideya qıtlığı yaşayan Prezident Aparatı qəfildən belə bir çağırışla çıxış etdi ki, bizim bütün bəlalarımızın baisi milli ideologiyamızın olmamasıdır.
Bir tanışım bir-neçə il sonra «Space»in gecə proqramında neyçünsə birdən Heydər Əliyevdən sitat gətirdi: «Bakı mənə nə edib?» soruşmazdan əvvəl özünə sual ver: sən Bakıya nə etmisən? O zaman mən qayıtdım ki, əvvəlcə Bakı etməlidir ki, sonra «bəs, sən Bakıya nə etmisən» soruşa biləsən.
Əslində Bakı ilə bağlı «sən nə etmisən?» sorusu Con Kennedinin Amerika gənclərinə söylədiyinin çevrimi, perefrazıdır: «özündən soruş: mən Amerika üçün nə etmişəm?!». Bu sözlər Azərbaycan dövlət adamlarının indi də yaman xoşuna gələr. Ancaq onlar unudurlar ki, Kennedinin bu ərkindən qabaq neçə onillər Amerika gənclərinə çoxlu faydalar vermişdi və ancaq bundan sonra Kennedinin minnət etməyə ərki çatmışdı.
Bax, milli ideologiyanın olmasında Azərbaycanı fəlakətdən çıxarmağın əlacını görənlərə cavab olaraq bəndəniz bir-iki yazıda və bir-iki TV çıxışımda, bir az da acığa düşüb qəsdən kobud materializmə söykənən formula atdı: adamları milli ideologiya ilə vətənsevər edib vətən üçün ürəkdən çalışan etmək olmaz. Siz Azərbaycanı YAŞAMAQ ÜÇÜN SƏRFƏLİ MƏMLƏKƏT edin, görün, öz dilində danışmaqdan həzz alan, bu məmləkəti ürəkdən sevən nə qədər yeni adamlar peyda olacaq.
YAŞAMAQ ÜÇÜN SƏRFƏLİ MƏMLƏKƏT İDEYASINA İRONİK ARQUMENTLƏRDƏN
Söylədiyimə sübut kimi deyim: bizim müğənnilər ekrandan hissiyyatla «millətimə qurban olum» deyəndə onlara inanıram, çünki çörəkləri bu millətin toylarından çıxır və toylar Azərbaycanı onlar üçün SƏRFƏLİ MƏMLƏKƏT edir. Mən bizim nazirlərin, oliqarxların yabançı ölkələrdə yaşayan balalarının bəzən vətənsevərliyinə də inanıram. Çünki bu Azərbaycan bu milli psixologiyası ilə onları bu qədər varlı edib, niyə də patriot olmasınlar?!
HEÇ DƏ NƏZƏRİ OLMAYAN NƏTİCƏ
Buradan çıxan sonuc: məmləkəti hamıya sərfəli etmək olmaz, ancaq böyük çoxluğa sərfəli edəndə həmin böyük çoxluğun da böyük çoxluğu vətənpərvər olur və ölkə üçün vətənpərvərlikdən doğan yaxşıları edir. Etməyəndə isə Kennedilər ərklə soruşur: sən bu məmləkətə nə etmisən?!
YAŞAMAQ ÜÇÜN SƏRFƏLİ MƏMLƏKƏT İDEYASINA AÇIMLAR
İndi isə «yaşamağa sərfəli məmləkət» deyimini qaba materializmdən çıxaraq. «Sərfəli məmləkət» yalnız qarınla bağlı olmur, İnsan Haqlarına böyük qarantiyalar olan məmləkət də «sərfəli məmləkətdir». Yoxsulluq uzun sürən toplumlarda İnsan Haqlarına böyük qarantiyalar olursa, bəzən xaosa gətirib çıxara bilər. Ancaq mənim dərin inamıma görə, İnsan Haqları elə mexanizmdir ki, yoxsulluq sürən toplumda əvvəl-axır işləri düzəldən hökumətlərin tapılmasına və seçilməsinə gətirib çıxarır. Azərbaycanda isə «sərfəli məmləkət» ideyasına cavab verən heç nə görmürəm. Bütün məmurlar, bir xeyli Ali məktəb müəllimləri, bir xeyli zabitlər və s. bu məmləkətin «yaşamaq üçün sərfəli olmaması» ideyası üçün əllərindən gələni edib sonra da mat qalırlar: «bunlar niyə belədir?!»
Sözsüz, elə «idealist» azərbaycanlılar olub və var ki, bu məmləkət sərfəli olmayanda belə onu ya türkcəyə, ya muğama, ya İslama, yə Şərqçiliyə görə sevib özlərini fəda ediblər. Ancaq belə idealistlər həmişə olsalar da, söhbəti onlardan etmirəm. Böyük çoxluqdan edirəm. Bu böyük çoxluğun isə psixolojisi elədir ki, məmləkətə deyir: əvvəl sən mənə yaxşı ol, sonra mən sənə yaxşı olaram.
Bu milləti ürəklərində söyən rəsmilər, müəllimlər, məmurlar bilməlidirlər ki, tutduqları yerlərinə görə «əvvəl sən mənə yaxşı ol» sözləri birinci onlara yönəlir və birinci onlar sorumludurlar.
Və axırda bir nəsnəni də deyim. Batıda türmələrin insan ləyaqətinə uyğun olmasının bir hikməti ağlıma gəldi. Güman ki, türmələr belədir ki, insan ora düşəndə belə, ölkəsinə nifrət etməsin. Türmələr də «yaşamğa sərfəli məmləkət» ideyasına qulluq etməlidir.
90-cı illərin axırında ideya qıtlığı yaşayan Prezident Aparatı qəfildən belə bir çağırışla çıxış etdi ki, bizim bütün bəlalarımızın baisi milli ideologiyamızın olmamasıdır.
Bir tanışım bir-neçə il sonra «Space»in gecə proqramında neyçünsə birdən Heydər Əliyevdən sitat gətirdi: «Bakı mənə nə edib?» soruşmazdan əvvəl özünə sual ver: sən Bakıya nə etmisən? O zaman mən qayıtdım ki, əvvəlcə Bakı etməlidir ki, sonra «bəs, sən Bakıya nə etmisən» soruşa biləsən.
Əslində Bakı ilə bağlı «sən nə etmisən?» sorusu Con Kennedinin Amerika gənclərinə söylədiyinin çevrimi, perefrazıdır: «özündən soruş: mən Amerika üçün nə etmişəm?!». Bu sözlər Azərbaycan dövlət adamlarının indi də yaman xoşuna gələr. Ancaq onlar unudurlar ki, Kennedinin bu ərkindən qabaq neçə onillər Amerika gənclərinə çoxlu faydalar vermişdi və ancaq bundan sonra Kennedinin minnət etməyə ərki çatmışdı.
Bax, milli ideologiyanın olmasında Azərbaycanı fəlakətdən çıxarmağın əlacını görənlərə cavab olaraq bəndəniz bir-iki yazıda və bir-iki TV çıxışımda, bir az da acığa düşüb qəsdən kobud materializmə söykənən formula atdı: adamları milli ideologiya ilə vətənsevər edib vətən üçün ürəkdən çalışan etmək olmaz. Siz Azərbaycanı YAŞAMAQ ÜÇÜN SƏRFƏLİ MƏMLƏKƏT edin, görün, öz dilində danışmaqdan həzz alan, bu məmləkəti ürəkdən sevən nə qədər yeni adamlar peyda olacaq.
YAŞAMAQ ÜÇÜN SƏRFƏLİ MƏMLƏKƏT İDEYASINA İRONİK ARQUMENTLƏRDƏN
Söylədiyimə sübut kimi deyim: bizim müğənnilər ekrandan hissiyyatla «millətimə qurban olum» deyəndə onlara inanıram, çünki çörəkləri bu millətin toylarından çıxır və toylar Azərbaycanı onlar üçün SƏRFƏLİ MƏMLƏKƏT edir. Mən bizim nazirlərin, oliqarxların yabançı ölkələrdə yaşayan balalarının bəzən vətənsevərliyinə də inanıram. Çünki bu Azərbaycan bu milli psixologiyası ilə onları bu qədər varlı edib, niyə də patriot olmasınlar?!
HEÇ DƏ NƏZƏRİ OLMAYAN NƏTİCƏ
Buradan çıxan sonuc: məmləkəti hamıya sərfəli etmək olmaz, ancaq böyük çoxluğa sərfəli edəndə həmin böyük çoxluğun da böyük çoxluğu vətənpərvər olur və ölkə üçün vətənpərvərlikdən doğan yaxşıları edir. Etməyəndə isə Kennedilər ərklə soruşur: sən bu məmləkətə nə etmisən?!
YAŞAMAQ ÜÇÜN SƏRFƏLİ MƏMLƏKƏT İDEYASINA AÇIMLAR
İndi isə «yaşamağa sərfəli məmləkət» deyimini qaba materializmdən çıxaraq. «Sərfəli məmləkət» yalnız qarınla bağlı olmur, İnsan Haqlarına böyük qarantiyalar olan məmləkət də «sərfəli məmləkətdir». Yoxsulluq uzun sürən toplumlarda İnsan Haqlarına böyük qarantiyalar olursa, bəzən xaosa gətirib çıxara bilər. Ancaq mənim dərin inamıma görə, İnsan Haqları elə mexanizmdir ki, yoxsulluq sürən toplumda əvvəl-axır işləri düzəldən hökumətlərin tapılmasına və seçilməsinə gətirib çıxarır. Azərbaycanda isə «sərfəli məmləkət» ideyasına cavab verən heç nə görmürəm. Bütün məmurlar, bir xeyli Ali məktəb müəllimləri, bir xeyli zabitlər və s. bu məmləkətin «yaşamaq üçün sərfəli olmaması» ideyası üçün əllərindən gələni edib sonra da mat qalırlar: «bunlar niyə belədir?!»
Sözsüz, elə «idealist» azərbaycanlılar olub və var ki, bu məmləkət sərfəli olmayanda belə onu ya türkcəyə, ya muğama, ya İslama, yə Şərqçiliyə görə sevib özlərini fəda ediblər. Ancaq belə idealistlər həmişə olsalar da, söhbəti onlardan etmirəm. Böyük çoxluqdan edirəm. Bu böyük çoxluğun isə psixolojisi elədir ki, məmləkətə deyir: əvvəl sən mənə yaxşı ol, sonra mən sənə yaxşı olaram.
Bu milləti ürəklərində söyən rəsmilər, müəllimlər, məmurlar bilməlidirlər ki, tutduqları yerlərinə görə «əvvəl sən mənə yaxşı ol» sözləri birinci onlara yönəlir və birinci onlar sorumludurlar.
Və axırda bir nəsnəni də deyim. Batıda türmələrin insan ləyaqətinə uyğun olmasının bir hikməti ağlıma gəldi. Güman ki, türmələr belədir ki, insan ora düşəndə belə, ölkəsinə nifrət etməsin. Türmələr də «yaşamğa sərfəli məmləkət» ideyasına qulluq etməlidir.